NOWY KAPŁAN I NOWE PRZYMIERZE

I. STRESZCZENIE LISTU DO HEBRAJCZYKÓW: KAZANIE NA KANWIE LISTU (wygłoszone w Wielki Czwartek 2020 roku w kościele w Łęgowie przez ks. Grzegorza w obecności 5 osób [ograniczenia czasu epidemii]). II. STRUKTURA KONCENTRYCZNA LISTU (na końcu tego pliku: czerwoną czcionką wpisane jest streszczenie Listu w "architekturę" retoryczną tekstu Hbr)

 

I. STRESZCZENIE LISTU DO HEBRAJCZYKÓW: KAZANIE NA KANWIE LISTU

Siostry i Bracia, streszczę kazanie, które przed dwoma tysiącami lat wygłosił Apostoł[2] i które zostało zapisane w Nowym Testamencie jako List do Hebrajczyków.

_____

[1] Tekst jest utrzymany w konwencji homilii: żywego słowa głoszonego na kanwie Listu do Hebrajczyków. Słowo „na kanwie” zobowiązuje do śledzenia tekstu biblijnego, na który naprowadzają przypisy dolne.

[2] Potencjalnym autorem Hbr był Barnaba, towarzysz misji św. Pawła: por. A. Tronina, Do Hebrajczyków. Słowo zachęty na dni ostatnie, Częstochowa 1998.

_____

 Na wstępie potrzebne jest uruchomienie naszej wyobraźni: trzeba zestawić w swojej głowie dwa obrazy. Obraz pierwszy: Jezus Chrystus, który wstępuje do nieba.

Wniebowstąpienie Pańskie, Benvenuto Tisi, 1520

Obraz drugi: narysujmy w wyobraźni wspaniałą, zbudowaną z kamienia świątynię, która obejmuje trzy strefy: przedsionek (ulam), Miejsce Święte (hekal) i Święte Świętych (=Najświętsze; debir), oddzielone zasłoną, za którą może wejść tylko kapłan (tak było w świątyni czasów Jezusa w Jerozolimie, tak jest do dziś w cerkwiach, gdzie jest tzw. ikonostas, za którym kryje się miejsce najświętsze, do którego nikt nie ma wstępu, tylko kapłan składający ofiarę Bogu w imieniu swoim i w imieniu ludu).

B. Reicke, L. Rost, Biblisch-Historisches Handwörterbuch, Göttingen1966, s. 1946

Zasłona w świątyni (foto: Daniel Ventura - [1], CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3093592)

Kazanie zapisane w Nowym Testamencie było bardzo długie, trwało ponad dwie godziny, dlatego ja je streszczę swoimi słowami. Apostoł porównuje dwa przywołane już w naszej wyobraźni obrazy: Wniebowstąpienia Pana Jezusa i wejścia kapłana do miejsca najświętszego świątyni w celu złożenia ofiary.

Jezus Chrystus jest arcykapłanem, który otwiera nam wejście do nieba raz na zawsze, raz oddając Bogu w ofierze swoje życie (kiedy? Na Golgocie!) i wchodząc (Zmartwychwstały!) do nieba, podczas gdy kapłan w świątyni wchodził za zasłonę świątyni wielokrotnie za swego  życia, ale tylko raz do roku, aby złożyć Bogu ofiarę przebłagalną za grzechy swoje i ludu.

Ważne zastrzeżenie! List do Hebrajczyków jest homilią, czyli komentarzem do Biblii, w świetle której chcemy kontemplować tajemnicę Jezusa Chrystusa. Odłóżmy na bok wszystko to, co zaprząta naszą myśl i dajmy się poddać Słowu Bożemu.

Stajemy w obecności Boga, który przemawiał niegdyś przez proroków, a w naszych czasach, w czasach ostatecznych, przemówił do nas przez Syna[1]. A kim jest Jezus Chrystus?

Autor kazania przypomina nam, że Jezus jest Bogiem (Synem Bożym) i Człowiekiem (naszym Bratem).

Z jednej strony Jezus jest Bogiem: jest wyższy od aniołów przez których Bóg objawiał swoją wolę[2].

Tym bardziej więc musimy być posłuszni Jezusowi, gdy dziś do nas mówi![3]

Z drugiej strony Jezus jest naszym Bratem, bo upodobnił się do nas we wszystkim, włącznie z cierpieniem i śmiercią[4].

Mamy więc podstawę chrystologiczną naszego kazania. Jezus jest prawdziwym Bogiem. Jezus jest prawdziwym Człowiekiem.

Jakie konsekwencje wynikają z tej naszej wiary?  Jakie są konsekwencje wiary w Jezusa: Boga-Człowieka, dla naszego spojrzenia na kapłaństwo Jezusa? Po pierwsze, Jezus jest kapłanem spełniającym kryteria, które powinni posiadać wszyscy kapłani[5]. A kim są nasi kapłani? Są pośrednikami między nami i Bogiem. Z jednej strony są wyjęci z porządku tego świata na wyłączną własność Boga. Z drugiej strony są „z ludzi wzięci”. Te kryteria kapłaństwa spełnia Jezus, bo – powtórzmy – jest z jednej strony Synem Bożym[6], a z drugiej strony jest Bratem ludzi[7].

Ale nie tylko! Jezus jest kapłanem nieskończenie przewyższającym kapłaństwo tych, których określano kapłanami od czasów Starego Testamentu, aż po nasze czasy. Jezus jest bowiem najdoskonalszym pośrednikiem między nami a Bogiem. Nie było i nie będzie nigdy doskonalszego Pośrednika między Bogiem a ludźmi[8]. Dowody na to daje Biblia, czyli nieomylne Słowo Boga. Mając arcykapłana wielkiego, który wstąpił do nieba, trwajmy więc mocno w wyznawaniu wiary[9]. Łączy nas dziś, Bracia, jedna wiara i wytrwałość[10]! Przyjmując Słowo Boże, jesteśmy jak ziemia, która pije deszcz na nią spadający i rodzi użyteczne rośliny. Nie jesteśmy jak ziemia, która rodzi ciernie i osty, a jej kresem jest spalenie[11]. Dzielimy się dziś wiarą i pragniemy umacniać innych w wytrwałości.

W wierze w to, że Jezus jest najdoskonalszym pośrednikiem między nami a Bogiem, utwierdza nas Biblia. Nie trzeba szukać gdzie indziej przewodników życiowych, guru, zbawców. Tylko Jezus może nas doprowadzić do spełnienia naszych tęsknot, a niespokojne jest serce człowieka, póki nie spocznie w Panu.

Wsłuchajmy się w Słowo Boże. Porównajmy tylko!

Przypomnijmy sobie wpierw historię biblijną spotkania Abrahama z Melchizedekiem[12]. Abraham postanowił złożyć Bogu w ofierze dziesięcinę z dóbr uzyskanych  po rozgromieniu królów. Dziesięcinę złożył u stóp tajemniczego Króla Szalemu, króla sprawiedliwości, kapłana Boga Najwyższego, mimo, że ten nie wywodził się z kapłańskiego rodu, ale był człowiekiem z nikąd; „bez ojca, bez matki, bez rodowodu”[13]. Jezus także nie wywodzi się z rodu kapłańskiego, ale ma boski rodowód: jest kapłanem na wzór Melchizedeka, nie na wzór Aarona[14].

 Wchodząc do nieba („do pełni”) Jezus demaskuje niewystarczalność instytucji Starego Testamentu: kultu świątynnego[15], przymierza synajskiego[16]; stare instytucje kultyczne były bezsilne, nowe – są skuteczne[17]. Stał się Arcykapłanem, który wstąpił do nieba. Przypomnijmy sobie scenę ewangeliczną: W momencie konania Jezusa na krzyżu zasłona świątyni rozdarła się na dwoje i zapadła ciemność (Mt 27,50-51).

Wnioski praktyczne z kazania. Kontemplujemy dziś obraz Jezusa, który wszedł do nieba, do pełni, jako nasz reprezentant, Brat. Dzisiejsze kazanie ustawia nas na granicy dwóch światów. I trzeba się zapytać: co mam zrobić, aby przyłączyć się do Jezusa, aby wejść z Nim za zasłonę śmierci i zasłonę namiastek szczęścia, które oddzielają mnie od Boga? Autor naszego dzisiejszego kazania chce wlać w nas otuchę. To możliwe! Trzeba tylko trwać w wierze, na wzór naszych poprzedników w wierze: Abla, Henocha, Noego, Abrahama, Mojżesza, sędziów i apostołów[18]. Winniśmy wytrwale biec w wyznaczonych nam przez Boga zawodach. Wzorem wytrwałości jest Chrystusa, który przecierpiał krzyż, a teraz triumfuje[19]. Nie chodzi przy tym o jakieś „nadzwyczajności”, ale po prostu o to, co nazywamy życiem chrześcijańskim[20]. Dlatego wyprostujcie opadłe ręce i osłabłe kolana, aby kto chromy nie zbłądził, ale był raczej uzdrowiony[21]. Bóg zaś pokoju, który na mocy krwi przymierza wiecznego wywiódł spomiędzy zmarłych Wielkiego Pasterza owiec, Pana naszego Jezusa, niech was uzdolni do wszelkiego dobra, byście czynili Jego wolę, sprawując w was, co miłe jest w oczach Jego, przez Jezusa Chrystusa, któremu chwała na wieki wieków! Amen[22].

Na koniec tego kazania zostawiam najpiękniejsze według mnie zdanie – o kotwicy. Jak wiadomo, kotwica stabilizuje statek, nie pozwala, aby wzburzone fale morskie miotały statkiem. Bracia, Jezus jest jak kotwica przerzucona nam z nieba na ziemię. Jesteśmy zakotwiczeni w niebie, cokolwiek się w naszym życiu dzieje. Trzymajmy się tej nadziei jako bezpiecznej i silnej kotwicy duszy, kotwicy, która przenika poza zasłonę, gdzie Jezus poprzednik wszedł za nas, stawszy się arcykapłanem na wieki na wzór Melchizedeka[23].

Rozbitkowie u brzegów morza, Franciszek Ksawery Lampi

***

Lektura uzupełniająca: G. Rafiński, Nowy Kapłan i nowe Przymierze (List do Hebrajczyków), w: Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych, t. 9: Dzieje Apostolskie i Listy św. Pawła, red. J. Frankowski i S. Mędala, Warszawa 1997, 533-566.

____________________ 

[1] Zob. Hbr 1,1-4.

[2] Zob. Hbr 1,5-14.

[3] Zob. Hbr 2,1-4.

[4] Zob. Hbr 2,5-18.

[5] Zob. Hbr 3,1-5,10.

[6] Jezus, będąc Synem Bożym, jest wiarygodny: zob. Hbr 3,1-6.

[7] Jezus, będąc Bratem ludzi, jest miłosierny: zob. Hbr 4,12-5,10.

[8] Zob. Hbr 5,11-10,39: Sekcja centralna, która ma strukturę koncentryczną, z tezą całego Listu w Hbr 9,11: „Chrystus stał się arcykapłanem”.

[9] Hbr 4,14.

[10] Zob. Hbr 5,11-6,20.

[11] Hbr 6,7-8.

[12] Zob. Hbr 7.

[13] Hbr 7,3.

[14] Hbr 7,11.17.

[15] Por. Hbr 8,1-6 (podsekcja c) i Hbr 9,24-28 (podsekcja c’).

[16] Por. 8,7-13 (podsekcja b) i Hbr 9,15-23 (podsekcja b’).

[17] Por. Hbr 9,1-10 (podsekcja a) i Hbr 9,11-14 (podsekcja a’). Zwróćmy uwagę na centrum Listu w Hbr 9,11!

[18] Zob. Hbr 11.

[19] Zob. Hbr 12,1-13.

[20] Zob. Hbr 12,14-13,18.

[21] Hbr 12,12.

[22] Hbr 13,20.

[23] Hbr 6,19-20.

_____________________

 

II. STRUKTURA KONCENTRYCZNA LISTU (czerwoną czcionką wpisane jest powyższe  streszczenie Listu w "architekturę" retoryczną tekstu Hbr). 

*****

W tle listu do Hebrajczyków jest pytanie o to, jak jest możliwe zbliżenie się człowieka do Boga. Autor Hbr rozróżnia „dwa światy” nieskończenie odległe (obrazują je słowa: CZŁOWIEK, BÓG w poniższym schemacie). Zbliżenie tych dwóch „światów” nie jest możliwe bez udziału pośredników (pośrednictwo reprezentują słowa: OFIARA, KAPŁAN):

1) Chrystus (arcykapłan) jest najdoskonalszym pośrednikiem, gdyż jest RÓWNOCZEŚNIE (w schemacie są dlatego znaki „+”) człowiekiem, ofiarą, kapłanem, Bogiem:

CHRYSTUS (ARCYKAPŁAN) = CZŁOWIEK + OFIARA + KAPŁAN + BÓG

2) W ekonomii Starego Testamentu te faktory są rozdzielne (w schemacie są dlatego znaki „ / ”).

CZŁOWIEK / OFIARA / KAPŁAN / BÓG

*****

List do Hebrajczyków ma strukturę koncentryczną: A, B, C, B', A'

 

*****

Przypatrzmy się wpierw wstępowi Hbr, a następnie zwróćmy uwagę na "architekturę" tekstu uwidocznioną na kolejnych trzech skanach:

 

"Architekturę" tekstu Hbr obrazuje poniższy szkic:

  

Każda sekcja Hbr kończy się postawieniem tezy dla sekcji następującej po niej. Na taką strukturę Hbr wskazuje słownictwo. Kluczowe słowa występujące w tezie powtarzają się w granicach sekcji podporządkowanej tezie i wyznaczają granice tej sekcji.

Uwidacznia to schemat (obejmujący niektóre, wybrane sekcje Hbr) :